Coraz więcej osób decyduje się na instalację pompy ciepła w swoim domu. Nic dziwnego - pompy ciepła pozwalają znacząco obniżyć rachunki za ogrzewanie i podgrzewanie wody przy jednoczesnym ograniczeniu emisji zanieczyszczeń. W niniejszym artykule przybliżymy różne aspekty związane z zakupem i montażem pompy ciepła.
Rodzaje pomp ciepła
Powietrzne
Pompy ciepła powietrze-woda pobierają ciepło z powietrza zewnętrznego i przekazują je do instalacji centralnego ogrzewania oraz do podgrzewu wody użytkowej. Wykorzystują do tego parownik z wentylatorem, który może być zamontowany na zewnątrz lub wewnątrz budynku. Tego typu pompy ciepła nadają się do domów nowych i modernizowanych. Ich atutem jest prosta i szybka instalacja, nie wymagają też dodatkowych prac ziemnych. Mają jednak ograniczoną wydajność przy niskich temperaturach zewnętrznych poniżej -10°C. Dlatego często instaluje się je w tandemie z grzałką elektryczną lub kotłem gazowym jako dodatkowe źródło ciepła.
Gruntowe
Pompy ciepła grunt-woda wykorzystują energię gruntu. W tym celu w gruncie montuje się pionowe odwierty lub poziome wymienniki ciepła. Tego typu system wymaga więcej prac instalacyjnych, ale pozwala uzyskać większą wydajność, nawet przy niskich temperaturach zewnętrznych. Pompy gruntowe potrzebują odpowiedniej powierzchni działki, optymalnie około 200-300 m2 na kilowat mocy pompy. Koszt inwestycji jest wyższy niż w przypadku powietrznych, ale też zapewniają one większe oszczędności w dłuższej perspektywie.
Wodne
Pompy ciepła woda-woda pobierają ciepło z ujęć wód powierzchniowych lub podziemnych. Wykorzystują do tego studnie głębinowe, stawy, rzeki lub inne zbiorniki wodne. Aby zastosować taki system potrzebne jest odpowiednie sąsiedztwo zbiornika wodnego. Tego rodzaju pompy cechują się wysoką efektywnością, ponieważ woda ma stałą temperaturę przez cały rok. Jednak wymagają pozwolenia wodnoprawnego i inwestycji w wykonanie studni.
Zastosowanie pomp ciepła
Ogrzewanie domu
Podstawowym zastosowaniem pompy ciepła w domu jest ogrzewanie. Pompa przekazuje ciepło do instalacji centralnego ogrzewania, czyli grzejników lub ogrzewania podłogowego. Nowoczesne, inwerterowe modele pomp ciepła modulują moc grzewczą w zależności od temperatury zewnętrznej i zapotrzebowania budynku. Pozwalają więc bardzo precyzyjnie i efektywnie ogrzewać dom przez cały sezon grzewczy.
Podgrzewanie wody
Pompa ciepła podgrzewa także wodę użytkową zgromadzoną w zasobniku. Dzięki temu mieszkańcy mają cały czas dostęp do ciepłej wody bez konieczności jej dodatkowego dogrzewania grzałką elektryczną. Nowoczesne pompy potrafią podgrzać wodę nawet do temperatury 60°C.
Chłodzenie pomieszczeń
Coraz częściej pompy ciepła wykorzystuje się również do chłodzenia domu latem. Wyposażone w odwracalny obieg mogą odbierać ciepło z wnętrza budynku i przekazywać je do gruntu lub wody. Chłodzenie pasywne bez poboru prądu przez sprężarkę pompy pozwala utrzymać komfortową temperaturę nawet przy upałach.
Koszt zakupu pompy ciepła
Moc urządzenia
Kluczowym czynnikiem wpływającym na cenę zakupu pompy ciepła jest jej moc grzewcza, podawana w kilowatach (kW). Im większa moc, tym pompa jest droższa, choć jednostkowy koszt 1 kW mocy maleje. Dla domu o powierzchni ok. 150 m2 optymalny dobór to pompa o mocy 8-12 kW. Przy większych metrażach potrzebna będzie pompa o mocy 15-20 kW lub więcej.
Marka i model
Na cenę pompy ciepła wpływa też marka i konkretny model urządzenia. Reputacyjne firmy oferują droższe, ale i najbardziej zaawansowane technologicznie pompy. Różnice w cenie sięgają nawet kilku tysięcy złotych przy porównaniu podobnych mocy grzewczych. Warto postawić na sprawdzonego producenta, by mieć pewność wysokiej jakości i niezawodności.
Dodatkowe wyposażenie
Na koszt pompy ciepła składają się też dodatkowe elementy, jak np. czujniki temperatury, grzałka elektryczna, zawory, liczniki ciepła, naczynia przeponowe czy pompa obiegowa. Im bardziej zaawansowany i rozbudowany zestaw, tym większy koszt całkowity.
Koszt montażu pompy ciepła

Przygotowanie instalacji
Przed montażem pompy ciepła konieczne jest odpowiednie przygotowanie instalacji grzewczej i hydraulicznej w domu. Może to wiązać się z wymianą rur, grzejników, zaworów, zamontowaniem naczynia wzbiorczego, zbiornika buforowego lub cwu. Im więcej prac adaptacyjnych, tym większe koszty.
Prace instalacyjne
Kolejnym istotnym kosztem jest sama instalacja pompy ciepła. Obejmuje ona montaż jednostki zewnętrznej i wewnętrznej, podłączenie do instalacji, wykonanie odwiertów (w przypadku gruntowej), ułożenie glikolowej pętli (przy modelu wodnym), próby szczelności i odbiory.
Uruchomienie i regulacja
Na koniec pompa ciepła wymaga uruchomienia i dokładnej regulacji przez wykwalifikowanego instalatora. To proces rozruchu i sprawdzenia wszystkich funkcji, nastawienie parametrów, konfiguracja sterownika i zintegrowanie z systemem grzewczym w domu. Te czynności końcowe stanowią ok 10-15% całkowitego kosztu montażu.
Oszczędności z pompy ciepła
Niższe rachunki za ogrzewanie
Inwestycja w pompę ciepła pozwala zaoszczędzić nawet 60-70% kosztów ogrzewania w porównaniu do tradycyjnych pieców gazowych czy węglowych. Dzięki temu rachunki za centralne ogrzewanie spadają z kilkuset do kilkudziesięciu złotych miesięcznie. Im droższe paliwo, tym większe oszczędności z pompy ciepła.
Dotacje i ulgi podatkowe
Montaż pompy ciepła może być dofinansowany z programu "Czyste Powietrze" (nawet do 30 tys. zł) lub ulgą termomodernizacyjną w podatku (odliczenie 23% kosztów inwestycji). W niektórych gminach przewidziane są też lokalne dotacje na wymianę źródeł ciepła.
Wydajna eksploatacja
Nowoczesne pompy ciepła cechują się wysoką, sezonową wydajnością grzewczą rzędu 3-4 (COP). Oznacza to, że na 1 kW pobranej energii elektrycznej pozwalają uzyskać 3-4 kW ciepła. Tym samym koszty eksploatacji są niewielkie.
Pompa ciepła dla domu
Dobór mocy i typu
Aby pompa ciepła działała optymalnie i przynosiła oszczędności konieczny jest odpowiedni dobór parametrów i typu urządzenia do potrzeb budynku. Kluczowe jest określenie zapotrzebowania cieplnego i dobranie mocy grzewczej pompy. Ważny jest też wybór odpowiedniego typu - powietrzna, gruntowa lub wodna.
Integracja z instalacją
Bardzo istotna jest prawidłowa integracja pompy ciepła z istniejącą instalacją grzewczą w domu. Może wymagać ona modernizacji i dostosowania, aby uzyskać optymalną wydajność całego systemu. Pompa powinna współpracować z dobranymi do niej grzejnikami, ogrzewaniem podłogowym i zasobnikiem cwu.
Serwis i konserwacja
Jak każde urządzenie grzewcze, pompa ciepła wymaga cyklicznych przeglądów i konserwacji. Pozwoli to zachować jej wysoką sprawność i niezawodność przez cały okres użytkowania. Serwis powinien być wykonywany corocznie przez wykwalifikowanego technika.
Podsumowanie
Podsumowując, pompa ciepła to nowoczesne i ekologiczne źródło ogrzewania, które pozwala radykalnie obniżyć koszty ogrzewania domu. Aby cieszyć się oszczędnościami przez lata, kluczowe jest odpowiedni dobór typu i mocy urządzenia do potrzeb budynku. Równie ważny jest montaż zintegrowany z istniejącą instalacją oraz regularny serwis gwarantujący wysoką wydajność. Inwestycja w pompę ciepła szybko się zwraca dzięki niższym rachunkom, a dodatkowo można skorzystać z dotacji. To rozwiązanie szczególnie warte uwagi przy wymianie starego pieca na nowe, ekologiczne źródło ciepła.