Każde urządzenie użytkowane przez człowieka wymaga wykonywania okresowych przeglądów. Ten obowiązek dotyczy także wszelkiego typu dźwigów osobowych klasyfikowanych jako Urządzenia Transportu Bliskiego, czyli UTB. Od właściwego funkcjonowania takiej windy zależy bezpieczeństwo jego użytkowników. W porę wykryta usterka może ocalić komuś zdrowie, a nawet życie. Można zapobiec wymadkowi, z tego powodu warto dbać o regularne wykonywanie przeglądów. Dźwigi jako urządzenia transportu bliskiego powinny być poddawane badaniom okresowym, eksploatacyjnym, oraz w miarę potrzeb powypadkowym lub poawaryjnym. Jeśli chodzi o tego typu urządzenia robienie okresowych przeglądów jest regulowane przez prawo, a dokładniej mówiąc rozporządzenie Ministra Przedsiębiorczości i Technologii dotyczące warunków technicznych dozoru technicznego. Także Urząd Dozoru Technicznego sporządził wytyczne, które zobowiązują właścicieli wind osobowych do zlecania okresowych badań technicznych.
Bezpieczeństwo dźwigów UTB – regulacje prawne
Ocenia się, że w naszym kraju znajduje się około 100 tysięcy dźwigów osobowych. Niektóre z nich zostały zamontowane już po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej, przez co są zgodne z najnowszymi przepisami bezpieczeństwa. Jednakże mimo wszystko większość z nich nie spełnia najważniejszych regulacji bezpieczeństwa. Najistotniejszym problemem są wieżowce wzniesione w latach 70, gdyż ich stan techniczny wymaga wielu remontów, a dźwigi osobowe nie są najważniejsze. Właściciele tychże bloków nie są chętni do wymiany dźwigów, a swoje decyzje argumentują tym, że przecież funkcjonują one bezproblemowo od wielu lat. Z pewnością nie jest to rozsądne działanie jeśli chodzi o zdrowie i życie mieszkańców. Stając naprzeciw temu problemowi Minister Przedsiębiorczości i Technologii zaktualizował rozporządzenie w kwestii eksploatacji urządzeń podlegającym przepisom dozoru technicznego. Nałożono obowiązek robienia przeglądów technicznych w celu oceny stanu funkcjonowania dźwigu.
Dlaczego dźwigi jako urządzenia transportu bliskiego muszą posiadać resurs?
Zgodnie z definicją resurs jest okresem zdolności użytkowej, czyli inaczej mówiąc jest to obowiązkowy przegląd specjalny dźwigu, który ma określoną ważność. Po upływie określonego terminu należy ponownie zlecić wykonanie oceny stanu technicznego. Jeśli chodzi o dźwigi, to parametrami branymi pod uwagę są intensywność wykorzystania, a także obciążenie jest poddawane urządzenie. Należy wspomnieć, że resurs jest przeglądem specjalnym ,który powinien być wykonany przez właściwego specjalistę. Istotną kwestią jest także to, że taki dźwig porusza się w szybie, który też powinien podlegać odpowiednim kontrolom. Z tego powodu osoba, która będzie przeprowadzała resurs UTB musi posiadać odpowiednie uprawnienia budowlane. Przegląd specjalny wind może być przeprowadzany przez przedstawiciela producenta, ale bezwzględnie musi on posiadać odpowiednie uprawnienia.
Przegląd specjalny wind – co obejmuje?
To jak powinien wyglądać przegląd specjalny Urządzeń Transportu Bezpośredniego określa instrukcja producenta. Zdarza się, że w instrukcji nie ma takich informacji, w takiej sytuacji należy kierować się stosownymi normami, specyfikacjami technicznymi, a także obecną wiedzą techniczną. Istotne jest aby taki przegląd specjalny obejmował swoim zakresem wszystkie elementy, które mają wpływają na bezpieczne użytkowanie windy. O jakie dokładnie podzespoły chodzi? Są to przede wszystkim:
- cała konstrukcja nośna, czyli dokładniej mówiąc jest to szyb, rama kabiny, rama wciągarki, ale także prowadnice,
- mechanizm napędowy który składa się z liny, mocowania lin, oraz wciągarka,
- układ elektryczny – instalacja w szybie, aparatura odpowiadająca za sterowanie urządzeniem,
- układ hydrauliczny czyli przewody, siłowniki, oraz agregat hydrauliczny
- sterujące bezpieczną pracą dźwigu czyli np. system alarmowy.
Taki przegląd specjalny dźwigów UTB musi być zakończony sporządzeniem odpowiedniego sprawozdania, w którym zawarty jest wynik przeglądu, dane osób wykonujących, termin kolejnego przeglądu, a także kryteria oceny.
Najistotniejsza jest profilaktyka
Jak w przypadku wielu sprzętów mechanicznych, tak również jeśli chodzi o dźwigi UTB bardzo ważna jest profilaktyka. Sporo usterek można wcześniej wykryć i naprawić, co znacznie poprawi bezpieczeństwo takich urządzeń. Niestety, w przypadku wind z lat 70 problem jest bardziej złożony, ponieważ takie pobieżne przeglądy mogą okazać się niewystarczające i nie znajdą wszystkich usterek. Urząd Bezpieczeństwa Technicznego kontroluje stan techniczny w miarę możliwości usuwając pojawiające się usterki i wymieniając uszkodzone elementy. Niestety, jeśli chodzi o aparaturę sterową problem może okazać się bardziej złożony. Zbudowana jest ona z podzespołów, których sprawność działania po 40 latach jest bardzo ograniczona. Jedynym wyjściem często jest wymiana jej, co zapobiegnie niebezpiecznym wypadkom.
Stare windy – jakie niosą za sobą zagrożenia?
Postęp techniczny jest bardzo duży, także jeśli chodzi o windy osobowe. Dawne urządzenia zamontowane w wieżowcach nie mają niektórych zabezpieczeń, których nie brakuje w tych nowszych wersjach. Trzeba pamiętać, że te starsze dźwigi nie posiadają drzwi kabinowych. Co więcej taki dźwig nie ma zabezpieczeń przed zbyt szybką jazdą do góry, oraz odpowiednich zabezpieczeń przed niekontrolowanymi ruchami kabiny. Co ważne nie ma tu również łączności głosowej z serwisem, a także drzwi przystankowe nie mają kontroli zaryglowania. Są to niedociągnięcia których nie da się wyeliminować.
Jedynym rozwiązaniem jest wymiana całego dźwigu, ale jest to bardzo droga inwestycja. Następnym ubytkiem jest także niewielka dokładność jeśli chodzi o zatrzymywanie się na przystankach. Zazwyczaj taka kabina nie trafia w poziom piętra i tworzy się stopień, który jest trudny do pokonania szczególnie dla osób na wózkach inwalidzkich i starszych. Windy z lat 70 powinny być co jakiś czas remontowane, a wadliwe elementy wymieniane, ale należy pamiętać, że nigdy nie będą one działały tak jak nowe. Z tego powodu niezbędne jest częstsze dokonywanie przeglądów technicznych a także stały kontakt z serwisem. Trzeba wówczas bezdyskusyjnie stosować się do zaleceń wydanych przez specjalistów. Oczywiście wraz z upływem czasu tego typu problem będzie narastał, dlatego w dłuższej perspektywie potrzebna będzie wymiana całego urządzenia.
